Patent nedir hakkında bir buluş sahibinin belirli bir süre içinde buluşu kullanma, satma ve başkaları tarafından kullanımını engelleme hakkı veren yasal belgedir tanımlaması yapılır. Patent hakkı herhangi bir buluşun sahibine özel haklar sağlar. Genel olarak ise 20 yıllık geçerliliği vardır. Teknik sorunlara çözümler sunan bir işlemin yapılmasında yeni bir yol tanımlayan buluşların sahiplerine belirli bir süre tanınan tekel hakkı denilebilir. Farklı bir açıklama ile buluş sahibinin buluşa konu olan ürünü 3. kişilerin kullanmasını ya da çoğaltmasını engelleyen resmi bir belgedir.
Buluşu yapılabilen hemen her şey patentin koruması altına alınabilir. Bir ürün olabileceği gibi bir sistem de olabilir. Patent alındıktan sonra tüm haklar buluşun sahibine ait olur. Sahibinden izinsiz olarak kullanmak, çoğaltmak, satmak mümkün olmaz. Patent tescilinden sonra ürün tamamen hak sahibine aittir. Belirli bir süre boyunca hak sahibi dilediği gibi kullanabilir. Ancak 20 yıllık süresi vardır ve bu süre bittikten sonra tekrar uzatma şansı olmaz. Patent süresi bittikten sonra ise halka mal olur ve isteyen herkesin kullanımına sunulur.
Patent Alma Kriterleri Nelerdir?
Patent alabilmek için yerine getirilmesi gereken kriterler bulunur. Bu kriterlerin herhangi birinin eksik olması patentin alınamamasına sebebiyet verebilir. Patent alma şartları arasında şunlar yer alır:
- Yenilik İçermelidir: Patent almanın en önemli şartı bir yenilik sunmasıdır. Buluş mutlaka dünya genelinde daha önce hiçbir şekilde açıklanmamış olmalıdır. Aynı zamanda kullanılmamış bir buluş olması gerekir. Başvuru yapılmadan önce kamuya açıklanmamış olması da önemlidir. Mutlak yenilik kriterine sahip olmalıdır.
- Buluş Basamağı Kriteri: Buluş ilgili teknik alanda uzman kişiler tarafından açıklanması ve anlaşılması zor bir yenilik olmalıdır. Yani var ola bilgilerin bilgi ve tekniklerin basit kombinasyonu olarak ortaya çıkarılmamış olması önemlidir.
- Sanayiye Uygulanabilir Olmalıdır: Buluşun mutlaka tarımda ya da sanayide kullanılabilir olması gerekir. Teorik olmaktan daha ziyade pratik bir kullanım alanına sahip olması önemlidir. Gerçek bir dünyada uygulanabilir olması ve faydalı sonuçları olması önem taşır.
- Patenti Alınabilir Konusu Olmalıdır: Önemli bir diğer kriter ise patenti alınabilir konulardan olması gerekir. Bu konular ülkeden ülkeye farklılıklar içerebilir. Bazı konularda patent almak mümkün olmaz.
- Açıklanması Gerekir: Patent başvurusu sırasında buluşun ayrıntılı ve anlaşılır şekilde açıklanması gerekir. Nasıl çalıştığı, hangi sorunları çözdüğü gibi detayları dikkatli bir şekilde açıklamak önemlidir.
Bunlara ek olarak patent başvurusu için bulunulan ülkenin kanunları ve gerekliliklerine uygunluk son derece önemlidir.
Patent Almak Neden Önemlidir?
Patent alımının amacı buluş yapmayı, yaratıcı fikir ve yenilikleri teşvik etmek için gereken korumanın sunulmasıdır. Aynı zamanda buluşlar sayesinde elde edilen teknik çözümlerin de sanayide uygulanabilir olmasını sağlamak da patentin amaçları arasındadır. Sanayi alanında ne kadar fazla patent alınmış ise o ülkede o kadar fazla düşüncenin doğruluğu artış göstermiş anlamına gelir. Patent almanın faydaları ise şu şekilde sıralanabilir:
- Rekabet avantajı sağlar.
- Taklidi önlemeye yardımcı olur.
- Rakipleri engellemenizi sağlar.
- Davaları önler.
- Pazarlıklarda kullanıma uygundur.
- İtibarı artırır.
- Lisans geliri elde etme fırsatı doğar.
- Performansı ölçmenize yardımcı olur.
- Piyasada daha da güçlenme fırsatı sunar.
Patent buluşun kendi sahibine hukuki bir koruma sağlamaktadır. Patent sistemi inovasyonu teşvik eden bir sistemdir. Araştırma ve geliştirme faaliyetlerinin hız kazanmasında önemli etkilere sahiptir. Aynı zamanda yeni teknolojilerin geliştirilmesine de katkılar sağlar. Ekonomik büyümeyi desteklemesi de dikkati çeken faydaları arasındadır.
Patent Türleri Nelerdir?
Patent kendi içerisinde farklı türlere ayrılır. Her patent türünün kendine göre özelliklerinden bahsetmek mümkündür. Faydalı model patent, kısa süreli bir koruma sağladığı için önemlidir. Küçük yenilikler için verilen bir patent türüdür. Bunun yanında patent türleri arasında bitki patenti de oldukça dikkati çeker. Yeni bitkilerin türlerinin korunmasını sağlayan bir belgedir. Tarım ve biyoteknoloji alanında verilmektedir. Tasarım patenti ise ürünlerin dış görünümlerine yönelik olarak yapılan yenilikleri korumaktadır. Hem tasarım hem de estetik unsurları kapsamaktadır.
Patent Başvuru Süreci Nasıldır?
Patent başvuru sürecinde her aşama önemlidir. Bu aşamalar sırasında bir eksiklik görülmesi ya da şartların sağlanamaması patent alımında birtakım engeller teşkil edebilir. Patent başvuru süreci şu şekildedir:
- Araştırma aşamasında buluşun yeni olup olmadığı incelenir. Daha önceden bir patent alınmış mı ona bakılır.
- Başvuru hazırlığı sırasında buluş detaylıca açıklanır, çizimler ortaya konur ve belgeler hazırlanır.
- İnceleme aşamasında ise patent ofisi başvuruyu detaylıca inceler ve buluşun patente uygunluğunu tespit eder.
- Başvuru bir süre sonra yayımlanarak kamuoyuna duyurulur. Eğer varsa bu süreçte itirazlar alınır.
- En son aşamada ise tescil yapılır. İnceleme ve itiraz sürecinden sonra gelir. İtiraz yoksa tescil işlemleri tamamlanır.
Patentler genel olarak 20 yıl geçerli sayılır. Bu süre de başvuru tarihi ile birlikte başlar. Yıllık ücretler ödenerek şartlar yerine getirildiği taktirde patent rahatlıkla alınabilir.